Trong những tuần giao dịch đầu tiên của tháng 11, thị trường chứng khoán cơ sở liên tiếp gặp khó khăn về thanh khoản bất chấp các chỉ số vẫn tăng mạnh. Trong khi đó, lượng giao dịch hợp đồng tương lai tăng mạnh, phiên sau tăng hơn phiên trước trong những phiên giao dịch gần đây.
Theo thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), kể từ phiên giao dịch ngày 2/11 tới nay đã có hơn 1,1 triệu hợp đồng tương lai chỉ số VN30 được giao dịch, tương đương trung bình mỗi phiên có gần 122.500 hợp đồng.
Với loại hợp đồng mở (OI), số lượng hợp đồng mỗi phiên dao động ở mức 42.000 – 53.000 hợp đồng, trong đó khối lượng cao nhất là ngày 10/11: 52.767 hợp đồng.
Lợi nhuận hấp dẫn
Trong khoảng hơn một tháng trở lại đây, diễn biến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến tâm lý các nhà đầu tư, khiến mỗi quyết định mua/bán trên thị trường chứng khoán cơ sở đều trở nên thận trọng hơn.
Thế nhưng, những lo ngại này lại đẩy khối lượng hợp đồng OI trong tháng 10 tăng 13% so với tháng 9. Tại ngày giao dịch cuối cùng của tháng 10, số lượng hợp đồng OI đạt 39.191 hợp đồng.
Bên cạnh đó, không rõ vì lý do gì nhưng VN30 gần đây không còn di chuyển mềm mại bình thường như trước, mà các nhịp nới biên dao động xảy ra "như cơm bữa". Các trụ được sử dụng rất thường xuyên trong buổi chiều, thường là cuối phiên đã tạo ra không ít cơ hội kiếm lời cho các nhà đầu tư phái sinh.
Chẳng hạn, trong phiên giao dịch chiều 11/11, có vài lần chỉ số VN30F1M tăng/giảm 3-4 điểm chỉ trong vài phút; thậm chí chỉ trong vòng 12 phút trước khi phiên giao dịch kết thúc, chỉ số này đã tăng tới 10 điểm, mang về mức lời tối đa là 1 triệu đồng/hợp đồng cho những nhà đầu tư dự báo đúng hướng vận động của chỉ số trong khoảng thời gian đó.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán cơ sở hiện đang dao động trong biên độ hẹp, đa số các mã tăng điểm trong phiên cũng chỉ tăng được vài trăm đồng cho tới 1.000 đồng/phiên, con số lợi nhuận kể trên của một hợp đồng phái sinh là rất hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư.
Nhìn vào diễn biến này có thể thấy, sau hơn 3 năm chính thức đi vào hoạt động, thị trường chứng khoán phái sinh đã và đang chứng minh được vai trò là "nơi trú ẩn" cho các nhà đầu tư trước mỗi biến động của thị trường cơ sở.
Tính đến hiện tại, dù sản phẩm còn ít nhưng với những ưu điểm như việc không phải chờ bán, tỷ lệ ký quỹ thấp…, thị trường phái sinh đang ngày càng hút được dòng tiền. Để có lợi nhuận trên thị trường này, nhà đầu tư chỉ cần dự đoán đúng xu hướng của chỉ số VN30.
Theo tính toán của giới chuyên gia, tại thời điểm thị trường phái sinh mới ra đời, nhà đầu tư có thể lãi đến 38% chỉ trong một ngày, trong khi mức lãi tối đa trong giao dịch cổ phiếu chỉ là 7%/ngày và nếu sử dụng vay ký quỹ tối đa thì mức lãi chỉ lên được 14%.
Triển vọng sáng trong tương lai
Thực tế, những nhận định về việc dòng tiền đang chuyển sang thị trường phái sinh là hoàn toàn có cơ sở, bởi thanh khoản thị trường cơ sở đang sụt giảm khá mạnh, trong khi các kênh đầu tư khác vẫn chưa thể tìm thấy điểm sáng.
Hơn nữa, trong giai đoạn tới, theo kế hoạch triển khai sản phẩm mới đã được cơ quan quản lý phê duyệt, thị trường chứng khoán phái sinh dự kiến sẽ đón nhận thêm nhiều sản phẩm mới như hợp đồng tương lai cổ phiếu riêng lẻ, hợp đồng quyền chọn với nhiều loại tài sản cơ sở khác nhau...
Đặc biệt, các cơ quan quản lý đang gấp rút hoàn thiện các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành luật Luật Chứng khoán 2019 sẽ chính thức có hiệu lực vào đầu năm tới, trong đó có Nghị định 42 về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh.
Một thay đổi quan trọng được đưa ra trong dự thảo sửa đổi Nghị định 42 là quy định ký quỹ của nhà đầu tư và thành viên bù trừ.
Theo đó, dự thảo đã điều chỉnh từ cơ chế ký quỹ trước và giám sát tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ, tỷ lệ giới hạn vị thế theo thời gian thực như hiện nay sang ký quỹ sau và giám sát việc nộp ký quỹ (theo quy định hiện nay tỷ lệ ký quỹ tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam là 13%), tỷ lệ giới hạn vị thế định kỳ trong ngày.
Các công ty chứng khoán nhìn nhận, việc thay đổi từ kiểm soát tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ, giới hạn vị thế theo thời gian thực sang định kỳ kiểm soát việc nộp ký quỹ và tỷ lệ giới hạn vị thế sẽ giúp cho thành viên, nhà đầu tư chủ động và linh hoạt, góp phần gia tăng tính thanh khoản cho thị trường, đòi hỏi các thành viên bù trừ phải làm tốt hơn công tác quản lý rủi ro.
Từ đó mang đến kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán phái sinh trong thời gian tới.
Đưa ra góc nhìn thận trọng hơn, ông Trần Anh Dũng- Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty chứng khoán VNDirect cho rằng, thị trường chứng khoán phái sinh là một thị trường có độ biến động cao và đòn bẩy lớn, nên khi tham gia hầu hết mọi người đều bị cuốn theo cảm xúc và giao dịch với tỷ lệ lớn so với vốn của mình.
Do đó, nhà đầu tư cần có một kế hoạch giao dịch được chuẩn bị cẩn thận từ trước với những tính toán về khối lượng giao dịch có giới hạn, xác định mức chịu lỗ một cách có kỷ luật, bởi suy luận cho dù có hợp lý đến đâu thì cũng vẫn có xác suất sai, vì thế quản trị rủi ro là điều tối quan trọng trong giao dịch chứng khoán phái sinh.
Minh Khuê