Cùng với đó là áp lực cạnh tranh của đường nhập lậu và nhập khẩu theo hạn ngạch do giá rẻ hơn so với đường sản xuất trong nước.
Gam màu tối được dự báo sẽ tiếp tục bao phủ bức tranh của ngành mía đường trong năm 2013 do lượng hàng tồn kho lớn, lượng đường sản xuất ra tiếp tục tăng cao so với nhu cầu tiêu dùng. Cùng với đó là áp lực cạnh tranh của đường nhập lậu và nhập khẩu theo hạn ngạch do giá rẻ hơn so với đường sản xuất trong nước.
Theo thông tin từ Hiệp hội mía đường VN, tính đến đầu tháng 2/2013 lượng đường tồn kho tại 38 nhà máy thuộc hiệp hội là tới gần 250.000 tấn, tăng 100.000 tấn so với cùng kỳ năm 2012. Số lượng này được dự báo là sẽ tiếp tục tăng lên nữa trong thời gian tới .
Báo cáo 2012 - triển vọng 2013 của Chứng khoán Bảo Việt cho biết, trong năm 2013 ngành mía đường sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm giá. Nguyên nhân là do vụ mùa 2012/2013 diện tích mía cả nước đạt hơn 300.000 ha, tăng hơn 16.700 ha so với vụ 2011/2012, sản lượng mía dự kiến đạt 18,9 triệu tấn mía. Lượng đường sản xuất ước đạt 1,5 triệu tấn, thặng dư 200.000 tấn so với tiêu dùng (khoảng 1,3 triệu tấn/năm), chưa kể lượng đường bắt buộc phải nhập khẩu theo hạn ngạch (khoảng 75.000 tấn cho năm 2013) và đường lậu tràn về theo đường tiểu ngạch (khoảng 300.000 - 400.000 tấn/năm).
Phân tích của Cty chứng khoán Maybank Kim Eng cũng đưa ra dự báo tương tự. Theo Cty này, năm 2013 có thể vẫn tiếp tục là một năm khó khăn vì ngành đường sẽ phải đương đầu với sự mất cân đối cung cầu của ngành. Sản lượng đường sản xuất dự kiến tăng 22% đạt 1,59 triệu tấn trong vụ 2012 - 2013. Cùng với sự gia tăng của sản lượng đường trong mước, trong vụ đường 2012/2013, VN cũng nhập khẩu đường theo như cam kết WTO với hạn ngạch nhập khẩu cho năm 2013 dự kiến ở mức 74.000 tấn, tăng 5,7% so với năm 2012. Vì vậy, tổng nguồn cung đường trong năm 2013 được ước tính lên tới gần 1,7 triệu tấn. Trong khi nhu cầu đường của VN được dự báo chỉ tăng nhẹ lên khoảng 1,4 - 1,5 triệu tấn trong năm 2013. Như vậy ước tính có khoảng hơn 200.000 tấn đường dư thừa trong năm 2013.
Cùng với những khó khăn do sản lượng tăng, tồn kho lớn, thực tế trong thời gian qua cho thấy, lượng đường nhập lậu từ Thái Lan đang bóp chết các nhà máy đường trong nước. Ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường VN, cho biết: “Mỗi ngày có khoảng 1 -2 tấn đường nhập lậu từ Thái Lan vào VN qua biên giới Tây Nam và bày bán công khai trên thị trường nhưng không có cơ quan nào kiểm soát và có giá luôn rẻ hơn so với đường sản xuất trong nước ít nhất 200 – 300 đồng/kg”. Theo ông Long, với tình trạng hiện nay là đa số các nhà máy mía đường phải hoạt động cầm chừng, nhiều DN chuyển sang mua bán, kinh doanh đường nên nếu tình hình này không được cải thiện, nhà nước không kiểm soát được tình trạng nhập lậu đường qua biên giới, tạo điều kiện cho DN mía đường hoạt động, cạnh tranh sòng phẳng thì không nhiều DN gặp khó, lao đao mà ngành sản xuất mía đường khó có thể phát triển bền vững.
Nguyễn Phước