Việt Nam được cho là thị trường bia có tiềm năng tăng trưởng hiếm hoi. Tuy nhiên, miếng bánh "béo bở" này không phải đại gia nào nhảy vào cũng thành công.
Báo cáo của Euromonitor về thị trường bia khu vực châu Á Thái Bình Dương cho biết, Việt Nam sẽ trở thành thị trường đáng chú ý. Nhờ văn hóa ẩm thực đường phố và quá trình đô thị nhanh, mức tiêu thụ bia tại Việt Nam được dự báo sẽ đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất trong giai đoạn 2016-2021.
Mảnh đất màu mỡ
Cũng theo Euromonitor, lượng tiêu thụ rượu bia trung bình trên thế giới không tăng trong vòng một thập niên gần đây nhưng ở thị trường Việt Nam lại vọt lên theo chiều "thẳng đứng". Năm 2008, Việt Nam mới đứng thứ 8 châu Á về tiêu thụ bia, nhưng 8 năm sau đã trở thành quốc gia tiêu thụ nhiều thứ 3 trong khu vực, chỉ sau Nhật Bản và Trung Quốc.
Tiềm năng là vậy nhưng trong một báo cáo từng công bố, Euromonitor International gọi Việt Nam là "chiến trường tiếp theo của những nhà sản xuất bia".
Theo báo cáo phân tích của Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC), ngành bia Việt Nam do 4 công ty lớn nắm giữ, gồm: Habeco (Hanoi Brewery), Hue Brewery (do Carlsberg sở hữu 100% vốn), Sabeco (Saigon Brewery) và Heineken NV.
Trong đó, ba cái tên đầu tiên phản ảnh việc thị trường tập trung về mặt địa lý, còn Heineken giữ thị phần chính tại phân khúc các sản phẩm trung và cao cấp. Tổng cộng 4 doanh nghiệp kể trên theo ước tính giữ 90% sản lượng bia bán ra, 10% thị trường còn lại thuộc về một số doanh nghiệp mới như Masan Brewery, Sapporo, AB InBev hay Southeast Asia Brewery của Carlsberg.
Theo thống kê của Bộ Công Thương, ngành đồ uống vẫn duy trì mức độ tăng trưởng tốt dù có xu hướng giảm dần trong vòng 10 năm nay. Nếu cách đây 10 năm, tăng trưởng ngành này đạt trên 10% thì khoảng 5 năm trở lại đây chỉ còn trên 5%. Năm 2017 tăng trưởng 5,6%, dự đoán năm 2018 chỉ còn 5%.
Tại các quốc gia phát triển ở Châu Âu, Bắc Mỹ và Úc, Trung Quốc... ngành đồ uống đã tăng trưởng âm hoặc không tăng trưởng. Vì vậy, mức tăng trưởng 5% của thị trường Việt Nam rất hấp dẫn đối với các nhà đầu tư vào lĩnh vực này.
Nhưng khó...xơi
Theo số liệu Hiệp hội bia, lượng tiêu thụ bia 2017 của Việt Nam đạt hơn 4 tỷ lít, bình quân mỗi người Việt uống gần 45 lít bia trong năm. Cũng theo quy hoạch phát triển ngành bia, rượu, nước giải khát Việt Nam, mục tiêu đặt ra của ngành bia là sản xuất được 4,1 tỷ lít bia vào năm 2020 và 5,5 tỷ lít vào 2035. Điều này cho thấy sự màu mỡ của thị tường này.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều "ông lớn" ngành bia không gặp may dù đã đổ cả núi tiền vào thị trường vốn được xem là một trong số ít có tiềm năng tăng trưởng còn sót lại này.
Theo ông Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát (VBA), nếu những năm 2015-2016, các câu lạc bộ bia "mọc như nấm sau mưa" thì nay rất nhiều cửa hàng đã đóng cửa. Trong số các ông lớn, chỉ Heineken, Sabeco làm ăn phát đạt, số còn lại kinh doanh èo uột, theo đánh giá của ông Nguyễn Văn Việt. Ngay cả Sapporo, theo ông Nguyễn Văn Việt, lượng tiêu thụ tăng nhưng chi phí cho hoạt động kinh doanh, quảng cáo lại lớn nên lợi nhuận đạt được không mấy khả quan.
Trước đó, trên thị trường cũng đã không ít nhà đầu tư thất bại khi tham gia vào “sân chơi” này. Điển hình là Foster’s sau gần 10 năm (1997 - 2007) cố gắng khẳng định vị thế đã phải chuyển nhượng lại toàn bộ hệ thống ở Việt Nam cho APB với giá trên 105 triệu USD (APB bán lại cho VBL, liên doanh mà APB đang nắm 60% cổ phần).
Cũng thất bại nặng nề, trước đó Sabmiller đã cùng công ty Vinamilk xây nhà máy bia Sabmiller đặt tại Bình Dương với công suất 100 triệu lít một năm. Nhưng vì sản phẩm quá mới lại khó cạnh tranh với các tên tuổi vốn quen thuộc, tới nay sản phẩm của thương hiệu này vẫn chẳng mấy người biết đến. Còn Vinamilk thì rút khỏi liên doanh sau 2 năm gia nhập.
Theo ông Việt có nhiều nguyên nhân khiến các thương hiệu bia “ra đi”, đó là do công ty mẹ tái cơ cấu lại, họ thấy vào thị trường Việt Nam lợi nhuận không tốt, không đủ sức cạnh tranh.
“Bán bia vất vả lắm. Ai muốn tồn tại phải giỏi, kinh doanh tốt… Những trường hợp như Heineken hiện nay là một trong những công ty phát triển rất tốt, bia Sài Gòn, còn riêng Habeco cũng đang khó khăn” - ông Việt chia sẻ.
Cũng theo Chủ tịch VBA, nhà sản xuất gặp sự cạnh tranh đa chiều, thị trường có nhiều sản phẩm chất lượng kém của các hãng khác nhau nên uy tín của những người làm chân chính cũng bị ảnh hưởng. Vì thế, việc nhận diện và giới thiệu chất lượng của từng sản phẩm một là một việc cần làm để khách hàng tin tưởng ủng hộ.
Nha Trang